Orhan Özçatalbaş Yazdı; Kırsal Turizm ve Geleceği

Kırsal Turizm ve Geleceği

 Akdeniz Üniversitesi Tarım Politikası ve Yayım Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

Küresel salgın dönemi, bireylerin alışkanlıklarını ve beklentilerini önemli ölçüde dönüştürmüş; turizm sektöründe paradigma değişimlerine yol açmıştır. Ancak, her kriz beraberinde yeni fırsatları da getirmiştir. Bu "yeni normal" süreçte, kitle turizminin yerini daha sakin ve özgün deneyim arayışlarının almasıyla, Türkiye'nin kırsal turizm potansiyeli daha bir ön plana çıkmıştır. Ülkenin uzun yıllardır başarıyla uyguladığı turizmi çeşitlendirme stratejisi kapsamında kırsal turizm, yalnızca yeni bir destinasyon alternatifi sunmakla kalmayıp, küresel düzeyde kabul görmüş önemli bir sürdürülebilir kalkınma aracı ve toplumsal entegrasyon faktörü olarak değerlendirilmektedir.

Son yüzyılda kırsal kalkınmanın önemli bir enstrümanı haline gelen kırda turizmin Türkiye'deki önemi vurgulanmakta ve bu alanda toplumsal farkındalığın artırılmasına yönelik çalışmalar yürütülmektedir. Bu kapsamda, kırsal kesimde yaşayan ailelere alternatif gelir kaynakları sunulması, yerel ekonominin güçlendirilmesi, kırsalda refah seviyesinin yükseltilmesi ve geleneksel yaşam biçimlerinin korunarak yerel bilgi ve kültürün sürdürülebilirliğine katkı sağlanması gibi kritik hedefler benimsenmektedir. Bu bağlamda, kırsal turizmin "sadece turizm olmadığı" felsefesi benimsenmektedir. Kırsal ve kırda turizm, uluslararası ilişkilerde önemli bir yumuşak güç unsuru olarak da işlev görmektedir; özellikle toplumsal uzlaşı, sosyo-ekonomik dengeye katkı, kültür diplomasisi, tarım diplomasisi, çevre diplomasisi ve kırsal yaşam üzerine yürütülen akademik çalışmalar aracılığıyla bilim diplomasisi boyutunda da kayda değer bir rol üstlenmektedir.

Küresel salgın dönemi kitle turizminde bir daralmaya yol açarken, "yeni normal" olarak tanımlanan gelecek süreçte alternatif turizmin ve dolayısıyla kırsal turizmin gelişimine elverişli bir ortam sunmuştur. Bu doğrultuda, Türkiye'nin zengin kırsal turizm potansiyelinin, yayla turizmi gibi geleneksel etkinliklerle entegre bir biçimde stratejik olarak yapılandırılmasıyla, kırsal turizm sektöründe kayda değer bir yükseliş ivmesi öngörülmektedir. Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) tarafından dünya genelinde kabul edilmiş 254 "Dünyanın En İyi Turizm Köyü"nden 5 tanesine Türkiye ev sahipliği yapmaktadır: Mustafapaşa (Ürgüp-Nevşehir), Taraklı (Sakarya), Birgi (Ödemiş-İzmir), Şirince (Selçuk-İzmir) ve Ormana (İbradı-Antalya) köyleridir. Söz konusu eşsiz köylerin tanıtımı ve başta Ormana köyü olmak üzere Antalya'nın ve Türkiye'nin genel kırsal potansiyelinin ulusal ve uluslararası düzeyde duyurulması, stratejik hedefler arasında öncelikli bir yer tutmalıdır.

Türkiye genelinde kırsal turizm potansiyeli taşıyan birçok değerli bölge mevcuttur. Antalya'da Kaş, Kalkan, Elmalı, Akseki, İbradı gibi alanlar; Bursa'da Cumalıkızık; İzmir'de Şirince ve Birgi; Şanlıurfa'da Göbeklitepe; Çorum'da Hattuşaş, Kargı, İskilip, Oğuzlar; Burdur'da Salda Gölü; Trabzon'da Sümela ve Uzungöl; Bolu'da Yedigöller gibi hemen her şehirde birbirinden önemli değerlere sahip bulunan tarih, kültür, kırsal ve ekoturizme konu olan bölgelerin kırsal turizmle entegrasyonu, önemli bir gelişimin kapısını aralayacaktır. Ayrıca, ürün bazlı tematik üretim alanları da önemli bir turizm potansiyeli arz etmektedir. Isparta'da gül ve lavanta, Milas'ta zeytin, Aydın'da incir, Manisa'da üzüm, Giresun ve Ordu'da fındık, Rize'de çay, Finike'de portakal, Manavgat'ta susam, Amasya'da elma, Diyarbakır'da karpuz, Gaziantep ve Siirt'te fıstık turizmi gibi tarımsal ürün odaklı turizm uygulamaları da büyük bir potansiyel taşımaktadır.

Bu kapsamda sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmak üzere; kırsal yaşamın özgün niteliklerinin muhafaza edilmesi, bu benzersiz kültürel kırsal mirasın gelecek nesillere aktarılması, biyolojik çeşitliliğin korunması ve diğer ilgili konular temel öncelikler arasında yer almalıdır. Bu yolda, ilgili tüm paydaşların koordineli ve işbirliği içinde hareket etmesi, başarılı olmak için olmazsa olmazdır.